Пиряхҳо манбаи асосии оби тоза
Ба шарофати сиёсати хирадмандона ва дурандешонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Тоҷикистон имрӯз Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун кишвари бонуфузи тарғибкунандаи ташаббусҳои глобалӣ дар соҳаи иқлим ва об эътироф шудааст. Инро қабули қатъномаи Маҷмаи Умумии СММ дар бораи соли 2025 Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва 21 мартро Рӯзи ҷаҳонии ҳифзи пиряхҳо эълон кардааст.
Ахамияти пиряхҳо ҳамчун манбаи асосии захираҳои об дар таъмини ҳаёти аҳолии сайёра бебаҳо мебошад. Аз ин рӯ, обшавии босуръати онҳо яке аз мушкилоти нигаронкунанда дар сатҳи ҷаҳонӣ буда, оқибатҳои манфӣ дорад.
Аз ин лиҳоз, ташаббусҳои Сарвари давлатамон оиди ҳифзи пиряхҳо ва ҳалли мушкилоти норасоии об, сари вақт аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ пазируфташуда, мардумро аз тағйироти ҷиддии табиат ҳушдор мекунад. Аз ҷумла, иқдоми навбатии Пешвои миллат – сиёсатмадори сатҳи ҷаҳонӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати пешгирии хатари обшавии пиряхҳо, кишварҳои ҷаҳонро водор сохт, ки дар ин самт тадбирҳои таъхирнопазир ва муҳим андешанд.
Қабули Резолютсия воқеаи муҳимми таърихи буда, 23 декабри соли 2022, дар Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба парлумони кишвар низ қайд шуда буд. Ҳамчунин , қобили таваҷҷӯҳ аст, ки тибқи қатънома, бори аввал дар таърихи СММ санаи ҷудогона - Рӯзи ҷаҳонии ҳифзи пиряхҳо эълон шудааст. Бешубҳа, ҷомеаи ҷаҳонӣ санаҳои гуногуни таърихии байналмилалиро, ки соҳаҳои гуногунро дар бар мегиранд ҳамасолв ҷашн мегиранд,аммо бояд қайд кард, ки кишвари мо, ки узви Шӯрои Амнияти СММ нест, захираҳои густурдаи энергетикӣ ва молиявӣ надорад, вале қобили зикр аст, ки 193 кишвари ҷаҳон ташаббуси Тоҷикистонро пазируфтанд. Ин дарвоқеъ эътирофи нуфузи байналмилалӣ ва эътибори баланди сиёсати Пешвои миллат мебошад.
Бешубҳа таъсир ба захираҳои обии сайёра яке аз омилҳои муҳими тағйирёбии иқлими ҷаҳонӣ мебошад, ки ин хеле ташвишовар аст , ки таъминоти оби нушокй рӯз аз рӯз кам шуда, сифати он паст мешавад. Ҳалли ин гуна мушкилотро дар минтақаҳои гуногуни ҷаҳон, ки об асоси рушди иҷтимоию иқтисодӣ ба ҳисоб меравад, хеле муҳим аст.
Ёдовар мешавем, ки 21 декабри соли 2020 Маҷмаи Умумии СММ дар иҷлосияи 75-умин Қатъномаи А75/212, ки аз ҷониби Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо аксарияти мутлақи кишварҳои узви СММ таҳти унвони «Конференсияи СММ оид ба масъалаҳои миёна Шарҳи ҳамаҷонибаи Ҳадафҳои Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” шуда гузашт.
Ҳоло дар доираи татбиқи ин Қарор дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар кишварҳо конфронсу анҷуманҳо ва дигар чорабиниҳои муҳим баргузор гардида, дар онҳо кишвари мо бо назардошти таҷриба ва ташаббус ба масъалаҳои ташкилӣ ҷалб карда шудааст.
Дар чаҳорчӯби қатъномаҳое, ки бо ибтикори Тоҷикистон қабул шудаанд, дар кишварҳои мухталифи ҷаҳон даҳҳо сохторҳои минтақавӣ ва байналмилалӣ таъсис дода шудаанд, ки ҳадафи аслии онҳо пешбурди масъалаҳои таъмини аҳолӣ бо об, бахшҳои гуногуни иқтисодиёт мебошад. ва беҳтар намудани ҳамкорӣ дар соҳаи об дар ҳама сатҳҳо – маҳаллӣ, миллӣ, минтақавӣ ва ҷаҳонӣ.
Тавре зикр гардид, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо СММ конфронсҳои байналмилалии сатҳи баландро бо назардошти аҳамияти ин масъала ва иштироки фаъолонаи он дар пешбурди рӯзномаи ҷаҳонии об ташкил ва баргузор менамояд. Ин рӯйдодҳоро ҷомеаи ҷаҳонӣ "Раванди оби Душанбе" унвон кардааст. Чорабиниҳои сатҳи баланд дар Душанбе, ки ҳар ду сол як маротиба баргузор мешаванд, имкони густариши ҳамкориҳо, пайдо кардани роҳҳои оқилонаи ҳалли мушкилоти марбут ва муҳимтар аз ҳама, ба вуҷуд овардани эътимод байни давлатҳои ҷаҳонро фароҳам меорад.
Мусаллам аст, ки нуфуз ва мавқеи муайани кишвари мо дар арсаи байналмилалӣ дар натиҷаи татбиқи сиёсати хирадмандона ва неки ҳамсоягии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба даст омадааст. Имрӯз ҷомеаи ҷаҳонӣ эътироф кардааст, ки Пешвои миллати тоҷик ташаббускори шаш раванди азими байналмилалӣ мебошанд: “Соли байналмилалии оби тоза” (2003), Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои ҳаёт” (2005-2015), “Соли байналмилалӣ” Ҳамкорӣ дар соҳаи об» (2013), Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор» (2018-2028), Соли ҳифзи пиряхҳо (2025) ва эълон гардидани 21 март Рўзи умумиҷаҳонии ҳифзи аз пиряхҳо. Ҳар яке аз ин ташаббусҳо барои инсоният аҳамияти ҳаётан муҳим доранд.
Умедворем, ки баргузории ҳамоиш дар раванди татбиқи ҳадафҳои Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028», ки интизориҳои ҷомеаи ҷаҳонӣ аз натиҷаҳои саммит хеле баланд аст, ба мақсади худ мерасад. Мамлакати мо саъю кушиш дорад, ки ба ин чорабинй хаматарафа тайёр карда шавад, то ки натичахои он дар хакикат самарабахш гарданд.
Мо ҳамчунин бояд бо сохторҳои байналмилалӣ оид ба мониторинги ҳолати пиряхҳои кишвар ва минтақа, аз ҷумла бо ёрии аксҳои моҳвораӣ ва фанновариҳои муосир ҳамкорӣ ба роҳ монем. Ин ҳамкориҳои муштарак аллакай бо ЮНЕСКО оғоз шудааст ва мо тамоми кӯшишҳоро ба харҷ хоҳем дод, то марказҳои тадқиқотии байналмилалӣ, ҷонибҳои манфиатдор ва донорҳоро дар татбиқи ин ташаббус ҷалб намоем.
Итминони комил дорем, ки Тоҷикистон таҳти ҳидояти Пешвои миллат, ки ташаббускори қабули ин қарорҳо мебошад, барои бомуваффақият амалӣ намудани ҳадафҳои созандаи худ тамоми кӯшишро ба харҷ медиҳад.
Кафедраи иқтисодиёти ҷаҳонӣ